کد مطلب:43171 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فرازهاي بيست و يكم تا بيست و هفتم خطبه صد و پنجاه و يكم نهج‎البلاغه كه در آن آثار شوم فتنه و وارثان آن بيان شده است چيست؟

«تَبْدَأُ فِي مَدارِجَ خَفِيَّةٍ، وَ تَؤُولُ إِلي فَظاعَةٍ جَلِيَّةٍ. شِبابُها كَشِبابِ الْغُلامِ وَ آثارُها كآثارِ السِّلامِ، يَتَوارَثُهَا الْظَّلَمَةُ بِالْعُهُودِ! أَوَّلُهُمْ قائِدٌ لِآخِرِهِمْ، وَ آخِرُهُمْ مُقْتَدٍ بِأَوَّلِهِمْ، يَتَنافَسُونَ فِي دُنْيا دَنِيَّةٍ، وَ يَتَكالَبُونَ عَلي جِيفَةٍ مُرِيحَةٍ» [فتنه از راههاي پنهاني به حركت درمي‎آيد و به رسوايي و شناعت و زشتي آشكار منتهي مي‎گردد. نشو و نماي فتنه مانند نشو و نماي جوان (زيبا و دلربا) است، و آثار آن همانند آثار سنگهاست (كه اگر به جايي زده شود) باقي مي‎ماند. ستمكاران فتنه را با عهد و پيمانهايي كه با خود مي‎بندند، به يكديگر واگذار مي‎كنند. اولين شخص (يا اشخاص) فتنه‎گر فرمانده آخرين اشخاص فتنه‎جو است، و آخرين آنان از اولين آنان پيروي مي‎كنند. آن فتنه‎انگيزان براي به دست آوردن دنياي پست با يكديگر به رقابت برمي‎خيزند، و مانند سگان بر سر اين مردار متعفن با هم به ستيزه مي‎پردازند.]
اين قانون بسيار بااهميتي است كه گذشت قرون و اعصار و فراز و نشيب‎هاي تاريخ حيات بشري آن را با كمال وضوح اثبات كرده است كه بالاخره هر خيانت و جنايت و ضربه‎اي كه به وسيلة فتنه‎انگيزان ستمكار بر بشريت وارد گشته است، آشكار مي‎گردد و كارها و انديشه‎ها و مقاصد آن فتنه‎گران روي پردة روزگار ظهور مي‎كند و آگاهان و عقلا، آنها را تشخيص داده و در تفسير و تحليل تاريخ بشري از آنها استفاده مي‎كنند. با اين حال، راه‎هايي كه فتنه‎ها براي رسيدن به مقصد، سپري مي‎كنند، مخفي و باريك و پيچاپيچ است كه اغلب مردم سطح‎نگر نمي‎توانند آنها را تشخيص بدهند و چه بسا كه ناآگاهانه با كمال جديّت در همان راه‎ها گام برمي‎دارند و به قول عاميان با كمال بي‎توجهي آب را بر آسياب دشمن سرازير مي‎نمايند. به همين جهت است كه اميرالمؤمنين(ع) براي هشياري در هنگام فتنه‎ها، جدي‎ترين هشدارها را مي‎دهد. سپس مي‎فرمايد: اداره كنندگان فتنه‎ها، آنها را چنان آرايش و پيرايش مي‎دهند كه به آساني هر انسان ساده‎لوح را فريب مي‎دهند و بدون اينكه مجالي براي انديشيدن و به خود آمدن بدهند، شخصيت و هويت او را از او مي‎ربايند و چه بسا كه او را به خدمتگذار جدي به فتنه و نتائج آن، تبديل مي‎نمايند. درود خداوندي بر تو باد اي انسان كامل، اين توصيف و تحليلها دربارة فتنه، چنان مي‎نمايد كه نه تنها در همة دورانهاي گذشته با همة انسانها و فراز و نشيب زندگي آنان، همراه بوده‎اي، بلكه اثبات مي‎كند كه روح ابد پرواز تو همة دورانهاي آينده تاريخ را كه روزگار ما هم يك قسمت از آنها است، با چشمان باز و عقل و قلب بيدار با انسانها زندگي فرموده‎اي.
«يَتَوارَثُهَا الْظَّلَمَةُ بِالْعُهُودِ» [ستمكاران، فتنه را با عهد و پيمان‎هايي كه با يكديگر مي‎بندند، به همديگر واگذار مي‎كنند.]
همانگونه كه رادمردان تاريخ عظمت‎ها و نيكي‎ها را از يكديگر اقتباس مي‎كنند، تبهكاران ضدانسان فتنه و فساد و پستي‎ها را با پيمانهايي كه مي‎بندند به يكديگر به ارث مي‎گذارند.
در صورتي كه ستمكاري و تبهكاري در قومي يا يك شخصي به بالاترين حدّ خود نرسد، به‎طوري‎كه اميد بازگشت از آن نابكاريها براي آنان، قطع نشود، ممكن است از راه منحرف برگردند و اگر راهي كه در پيش گرفته باشند، قابل بازگشت نباشد، به سوزاندن شخصيت خود مي‎پردازند و از بين مي‎روند، و اگر ستمكاري و تبهكاري آنان به بالاترين حدّ خود برسد به طوري‎كه كمترين اميدي براي انصراف آنان از راه و مقصدي كه پيش گرفته‎اند، نمانده باشد، در اين صورت براي تتميم و تكميل نابكاريهاي خود كه ناشي از بي‎نهايت‎گرايي آدمي است اقدام به توليدمثل و پيمان بستن با درندگاني امثال خود مي‎نمايند زيرا كه ديگر هيچ ارزش و حقيقتي براي آنان مطرح نيست و از طرف ديگر براي تقويت يا توجيه وضع خود نيازمند ياران همساز و هم‎مشرب هستند كه بدون بستن پيمانها و دادوستدها و قربان صدقه رفتن‎ها و حتي فرهنگ ساختن‎هاي تصنعي، امكان‎پذير نمي‎باشد.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 24
آية الله محمدتقي جعفري